Nowoczesny dom podziemny to nie wyraz ekstrawagancji właścicieli, czy fanaberii architekta. Mimo że bardzo mało popularne domy podziemne to tanie i ekologiczne budowle w komfortowy sposób zaspakajające potrzeby mieszkańców. Rozwój tego typu inwestycji jest hamowany przez nieprecyzyjne przepisy i obawy przed zamieszkaniem pod ziemią.
Za pierwszy podziemny dom wybudowany współcześnie uważa się biuro architekta Malcolma Wellsa, które powstało w latach 60-tych XX wieku. Zgodny z naturą i energooszczędny projekt znalazł uznanie i naśladowców na całym świecie. Prym w tego typu inwestycjach wiodą jednak Amerykanie.
Do Polski rozwiązania te dotarły bardzo późno i na razie trudno mówić o modzie, czy wyraźnym trendzie w rozwoju tego typu budownictwa. Za pierwszy podziemny budynek mieszkalny w Polsce uważa się dom artysty Zdzisława Bolanowskiego, który powstał w 2011 roku w Brzeziu, w województwie łódzkim. Dom na planie półkola jest wkomponowany w zbocze wzgórza i w większości ukryty jest pod ziemią. Zaokrąglona zewnętrzna elewacja skierowana jest na południe i dzięki dużej powierzchni przeszkleń zapewnia odpowiednie doświetlenie pomieszczeń.
Biura architektoniczne, które specjalizują się w opracowaniu tego typu projektów, szacują, że w całej Polsce co roku kilkanaście osób decyduje się na wybudowanie podziemnego domu. Zainteresowanie jest jednak coraz większe, a projekty są zróżnicowane. Pod ziemią powstają domy sezonowe, domy dla seniorów, uniwersalne budynki użytkowane na co dzień przez rodziny, ale również luksusowe apartamenty o dużej powierzchni.
Obecnie dostępne technologie umożliwiają budowę z wykorzystaniem ukształtowania terenu, dopasowując kształt budynku np. do istniejącego zbocza lub wyniosłości terenu, ale również pozwalają na budowę w głąb płaskiego terenu.
Budowa domu podziemnego może stanowić wyzwanie dla inwestora, projektanta i wykonawców, jednak ma kilka niewątpliwych zalet.
Domy podziemne często są projektowane z wykorzystaniem naturalnych elementów ukształtowania terenu. Są one wkomponowane i częściowo ukryte w zboczach gór lub wydm, pokryte ziemią i zielenią. Dzięki temu mamy możliwość uzyskania wyjątkowego widoku, jednocześnie są harmonijnie dopasowane do otaczającej przyrody i nie zaburzają unikalnego krajobrazu.
Dom pod ziemią można wybudować również w gęstej, miejskiej zabudowie, gdzie powstanie nowego tradycyjnego budynku byłoby niemożliwe. Takie rozwiązanie może być jednak kosztowne ze względu na konieczność uzyskania odpowiednich pozwoleń oraz skomplikowany proces budowy wymagający w wielu przypadkach przeniesienia istniejących instalacji podziemnych.
Domy podziemne cechują się stabilnym poziomem temperatury przez cały rok, co jest korzystne w klimacie, który charakteryzuje się dużymi wahaniami temperatury otoczenia w poszczególnych porach roku. Naturalna izolacja sprawia, że takie domy są łatwiejsze do ogrzania zimą i do schłodzenia latem. To sprawia, że zużywamy mniej energii na ogrzewanie i klimatyzację, dzięki czemu zmniejszamy zużycie energii. Rachunki za prąd mogą być zdecydowanie niższe niż w przypadku domu wybudowanego wg tradycyjnego projektu. W niektórych przypadkach można je niemal całkowicie wyeliminować, montując w domu podziemnym nowoczesne i ekologiczne źródła energii.
Ziemia, która pokrywa większą część budynku, chroni nie tylko przed wahaniami temperatur, ale również niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, takimi jak ulewne deszcze, burze i porywiste wiatry. Domy, których tylko niewielka część wystaje ponad powierzchnię gruntu, są bardziej odporne na coraz częściej występujące na terenie kraju ekstremalne zjawiska atmosferyczne, takie jak huraganowe wiatry czy nawałnice. W zależności od konstrukcji budynku i wykorzystanej technologii domy takie łatwiej również chronić przed podtopieniami.
Domy podziemne mogą też dawać większy komfort użytkowania, zapewniając doskonałą redukcję hałasu z otoczenia. Mogą się więc sprawdzić w pobliżu dróg szybkiego ruchu i autostrad, ruchliwych tras kolejowych czy lotnisk.
Częściowo lub niemal całkowicie wtopione w ziemię budynki mogą też oferować większą prywatność i poczucie bezpieczeństwa, co może być szczególnie atrakcyjne dla osób szukających spokoju i odosobnienia.
Aby uniknąć problemów w czasie budowy i użytkowania domu podziemnego warto dobrze przygotować się do inwestycji. Sam wybór działki powinien być przemyślany i dopasowany do wizji naszego przedsięwzięcia. W przypadku domów, które mają się znajdować pod powierzchnią ziemi, niezwykle istotne jest sprawdzenie poziomu występowania wód gruntowych, aby ich odprowadzenie i wykonanie odpowiedniej hydroizolacji budynku nie było zbyt kosztowne. W przypadku domów wkomponowanych w zbocze konieczne jest sprawdzenie stabilności gruntów. To samo dotyczy inwestycji realizowanych m.in. na wydmach.
Projekt budynku będzie droższy ze względu na nietypową formę zabudowy i konieczność dostosowania bryły budynku do otoczenia. W tym przypadku warto korzystać z doświadczenia projektantów, którzy specjalizują się w tego typu obiektach. Pozwoli to uniknąć błędów i bazować na rozwiązaniach sprawdzonych w trakcie realizacji wcześniejszych inwestycji.
Specyficzne wymagania konstrukcyjne, specjalistyczna izolacja i brak odpowiedniej infrastruktury mogą sprawić, że koszt realizacji inwestycji będzie wyższy, niż w przypadku budowy tradycyjnego domu. Zastosowanie nowoczesnych materiałów i technologii pozwala jednak ograniczać wydatki związane z budową, a część z nich może zostać w przyszłości zrekompensowana dzięki niższym kosztom użytkowania.
Dobrze przygotowany projekt pozwoli uniknąć problemów z wilgocią, czy wentylacją. Warto również pamiętać o konieczności zapewnienia odpowiedniej ilości światła słonecznego. Jest to często realizowane poprzez wystawienie na powierzchnię, przynajmniej jednej ze ścian budynku, w której projektowane są odpowiednio duże okna. Brak światła słonecznego, w połączeniu z niewystarczającym doświetleniem budynku negatywnie wpłynie na komfort użytkowania i samopoczucie mieszkańców.
Wadą domu podziemnego może być też ograniczona liczba zainteresowanych zakupem w przypadku konieczności sprzedaży domu. Mała popularność tego typu rozwiązań sprawia, że są one uważane za ekstrawaganckie i mało uniwersalne, przez co możemy napotkać trudności ze znalezieniem odpowiedniego nabywcy.
